---

RAPFORTEERBAAR

IN DIE HOOGGEREGSHOF VAN SUID-AFRIKA

(KAAP DIE GOEIE HOOP PROVINSIALE AFDELING)

SAAKNOMMER: A.264/05

DATUM: 7 MAART 2008

In die saak tussen:

RASHAAD MEYER Appellant
en

DIE STAAT Respondent

UITSPRAAK

THRING, R:

Aangesien die appellant in hierdie aangeleentheid blykbaar Afrikaanssprekend is, is ek van voornemens om die uitspraak in Afrikaans te lewer.

Die appellant het in die streekhof op vier aanktagte van verkragting en een aanklag van onsedelike aanranding voorgekom. Aan die einde van die verhoor is hy aan hierdie vyf aanklagte skuldig bevind, nieteenstaande sy pleit van onskuldig. Hy is egter aan 'n sesde aanklag van onsedelike aanranding onskuldtg bevind.

Die klaagsters in al die aanklagte waarop hy skuldig bevind is was vier jong dogters, atmal ver onder die ouderdom van 16 jaar ten tyde van die pleging van die betrokke misdade. Huile ouderdomme was destyds 5, 6, 8 en 13 jaar onderskeidelik. Twee van huile was die appellant se biologiese dogters_T die ander twee was die dogters van 'n vrou met wie die appellant destyds ^rn saamleefverhouding gehad net.

Op 22 Julie 2002 net die streeklanddros die volgende vonnis die appellant opgele: op die vier aanklagte van verkragting is hy tot tien jaar gevangenisstraf op elke aanklag gevonnis; op die aanklag van onsedelike aanranding is hy tot ses jaar gevangenisstraf gevonnis; die landdros het egter beveel dat 16 jaar van die totaie tydperk gevangenisstraf met die res moes saamloop. Effektiewelik dus is 'n vonnis in totaal van 30 jaar gevangenisstraf die appellant opgele.

Met verlof van die streeklanddros appelleer die appellant teen die vonnisse alleen. Ek is daarvan oortuig dat die appellant hoegenaamd nie in die streekhof gevonnis behoort te gewees net nie, en dat 'n ernstige onreeimatigheid in hierdie verband plaasgevind het. Die feit dat die slagoffers in die vier aanklagte van verkragting almal dogters van onder die ouderdom van 16 jaar was_T het tot gevofg gehad dat hierdie misdade onder Deel I van Bylae 2 tot die Strafregwysigingswet, No. 105 van 1997, sorteer. Artikel 52(1) van die Wet, soos deur artikel 34(b) van die Wysigingswet op Regterlike Aangeleenthede, No. 62 van 2000 met mgang van 23 Maart 2001 vervang Es, lui in sy tersaaklike gedeeltes tans, en het ook op 22 Julie 2002, toe vonnis opgele is, soos volg getui:

"Indien 'n streekhof, na -

1. ....

2. 'n pleit van onskuldig,

'n beskuldigde skuldig bevind het aan n misdryf bedoel in

(i) Deel I van Bylae 2 ....

staak die hof die verrigtinge en verwys die beskuldigde vir vonnis soos beoog in artikel 51(1)... na Yi Hoe Hof wat regsbevoegdheid het."

Artikel 51(1) van die Wet bepaal dan soos volg:

'Ondanks enige ander wet maar behoudens sub-artikels (3) en (6) moet 'n Hoe Hof -

(a) ....

(b) indien die aangeleentheid kragtens artikel 52(1) na horn vir vonnis verwys is nadat die betrokke persoon skuldig bevtnd is aan 'n misdryf in Deel I van Bylae 2 bedoel,

die persoon tot lewenslange gevangenisstraf vonnis."

Die effek van hierdie bepalings is om die bevoegdheid van n streekhof om in sulke gevalle vonnis op te le_f te verwyder en
om dit in die Hooggeregshof uitsluitlik te setel. In DIREKTEUR VAN OPENBARE VERVOLGINGS. TRANSVAAL v MAKWETSJA. 2004(2) SASV 1 (T) het BERTELSMAN, R op 1 Ob-c (para. [23]) gese dat -

"... ^hn streekhof geen diskresie meer het om te oordeel of die misdryf ten opsigte waarvan die beskuldigde skuEdig bevind is, wanneer die misdryf in Dee! I van die Tweede Bylae vermeld word, lewenslange gevangenisstraf regverdig (wat die regsbevoegdheid van 'n streekhof te bowe gaan) en of daar in die alternatief wesenlike en dwingende omstandighede bestaan wat 'n ligter vonnis gepas sou maak."

Op 10d (para. [24]) het die geieerde Regter bevind dat die streeklanddros na skuldigbevinding in so n geval functus officio is. Op 11e-f (para. [30]) het die geleerde Regter horn verder soos volg uitgelaat:

"Die agbare streekhoflanddros kon dus die beskuldigde nie self gevonnis het nie_P maar moes die verrigtinge na skuldigbevinding gestaak het en die beskuldigde vir vonnis na die Hooggeregshof verwys het."

Hierdie was 'n besiissing van die Volbank van die Transvaal Provinsiale Afdeling van hierdie Hof. Die besiissing is ongeveer drie maande later in S v MAKHUBE, 2004(1) SASV 99 (T) gevolg. DE VELLIERS, R het in daardie saak op 101e-g die volgende gese:

“Dit is duidelik dat die appellant deur die streekhof skuldtg bevind is aan n misdryf bedoel in Deel I van Bylae 2 van die Wet, naamlik verkragting, waar die siagoffer 'n meisie onder die ouderdom van 16 jaar is.

Dit volg dan uit die bewoording van artikel 52(1) dat die streekhof na skuldigbevinding die verrigtinge moes gestaak het en die appellant vir vonnis moes verwys het soos beoog in art ike J 51{1) na 'n Hooggeregshof wat regsbevoegdhetd het. Oat dit die korrekte uitleg van artikel 52(1) is, word bevestig deur 'n onfangse VoEbank-beslissing van hierdie Hof in Direkteur van Qpenbare Vervolginqs, Transvaal v Makwetsia saaknommer A391/2002 wat gedurende Maart 2003 geJewer is."

MAKWETSJA se saak is ook in S v LIAU, 2005(1) SASV 498 (T) gevolg. Daarin het DU PLESSIS, R bevind dat in sulke omstandighede 'n streeklanddros wat self vonnis ople ultra vires optree, en dat die vonnis wat hy so ople nietig is.

Op sterkte van hierdie beslissings en van die duidelike wetsbepalings waarna ek verwys het, kan daar myns insiens geen twyfel wees dat die vonnis wat die streeklanddros die appellant opgele het, ongeoorloof, ultra vires en onbevoeg was. Omdat hy nog me deur n bevoegde Hof gevonnis is nie, kan die appellant se appel nie deur hierdie Hof aangehoor word nie, en dit moet gevolglik van die rol geskrap word.

Hierdie Hof het egter hersieningsbevoegdheid ingevolge artikel 304(4) van die Strafproseswet, No. 51 van 1977. Daarkragtens kan die vonnis tersyde gestel word en kan hierdie Hof die bevel maak wat die streekhof behoort te gemaak het (LIAU se saak, supra op 503g-h).

Gevolglik is ek van voornemens om 'n soortgelyke bevel in hierdie geval te maak as die wat in LIAU se saak, supra gemaak is, naamlik die volgende:

1. Die appel word van die roi geskrap.

2. Die vonnis wat die streekhof opgele het word
ter syde gestel en vervang met die volgende bevel: "Ingevolge artikel 52(1) van die Strafwysigingswet, No.105 van 1997, word die verrigtinge gestaak en word die beskuldigde na die Hooggeregshof wat regsbevoegdheid het vir vonnis verwys, soos beoog in artikel 51(1) van die gemelde Wet."

THRING, R

DE SWARDT, WnR: Ek stem saam.

DE SWARDT, WnR

---